Narodowość — białoruska

Książka białoruskiego historyka z Białegostoku gromadzi pod jedną okładką jego najważniejsze prace, podejmujące różnorodne zagadnienia z historii Białorusi od czasów starożytnych niemal do dnia dzisiejszego. Jak sam autor zauważa we wstępie, od dawna dręczy go pytanie „Skąd się wzięła ziemia białoruska?” i w większości tekstów w tym wydaniu stara się na nie odpowiedzieć. Większa część książki poświęcona jest fundamentalnej pracy „Od białych Rusinów do Białorusinów. U źródeł białoruskiej idei narodowej”, która była pracą habilitacyjną autora, opublikowaną w języku polskim w 2007 r., a w niniejszym wydaniu po raz pierwszy wznowioną w języku białoruskim. Pozostała część książki składa się z artykułów różnej długości i gatunku, poświęconych czynnikowi normańskiemu w starożytnej historii Białorusi, niektórym aspektom historii Białorusi w okresie, gdy była częścią Wielkiego Księstwa Litewskiego, pojawieniu się świadomej idei białoruskiej w XIX wieku, niektórym problemom jej dalszego rozwoju itp.

ZAWARTOŚĆ

Słowo do czytelnika białoruskiego…………………………………………………………………………………………….. 10
I. Połock i przybysze „zza morza”
Normanowie w historii Białorusi…………………………………………………………………………………………….. 16
„Saga” o Rogvaladzie. Do normańskiego pochodzenia Rogvoloda……………………………… 22
Saxo Grammaticus, legendarne wyprawy Duńczyków nad Dźwiną
w XIX wieku i na początku Księstwa Połockiego……………………………………………………………… 32
Najbardziej niezwykła książka o historii Białorusi, jaką kiedykolwiek przeczytałem……………………… 46
Nowe odkrycie dotyczące Wsiesława Czarownika…………………………………………………………………………….. 48
Władimir Wołodarowicz Minski — Rex Woldemar…………………………………………………………….. 49
Iben Fonnesberg-Schmidt, Papieże i krucjaty bałtyckie 1147-1254,
Warszawa, 2009, s. 264……………………………………………………………………………………. 51
II. Narodziny Białej Rosji
Czy Białorusini byli już w XI wieku?……………………………………………………………………… 60
Kiedy powstała Białoruś?……………………………………………………………………………………………. 62
Od białych Rusinów do Białorusinów: u źródeł białoruskiej idei narodowej………………… 64
Wprowadzenie …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 64
Rozdział I. Średniowieczne odniesienia do „Białej Rusi” i „Białych Rusinów”………………. 70
Historycy i językoznawcy o pochodzeniu nazwy „Biała Ruś”………………………. 70
Pierwsze wzmianki o „Białej Rusi” i „Białych Rusinach”
w „Opisie ziem” i „Życiu św. Króla”………………………………………………………. 76
„Kraj Białych Rusinów” w Kronice Dubnickiej………………………………. 88
„Biali Rusini” w poematach Petera Zuchenwirtha………………………………………… 89
„Czarni Rusini” i „Biali Rusini” w kronikach Henryka z Mugeln………………….. 91
„Biała Ruś” w kronice Jana z Czernkowa……………………………………………………………… 92
„Biała Ruś” i „Biali Rusini” w korespondencji
Wielcy Mistrzowie Zakonu Krzyżackiego…………………………………………………………….. 93
Pierwsza triada rosyjska: „prawdziwi, biali i czerwoni Rusini”
w kronice Soboru w Konstancji autorstwa Ulricha Richenthala……………………………… 96
Klasyczna triada kolorystyczna - „Biała Rosja”, „Czarna”
i „Czerwony” — na mapie świata Fra Mauro……………………………………………………….. 101
Pierwsze wzmianki o „Białej Rusi” w literaturze rosyjskiej………………………. 102
Rozdział II. Polscy pisarze o „Białej Rosji”………………………………………… 114
Rozdział III. Od „Litwy i Rusi” do „Litwy i Białej Rusi”………………………………………. 137
Regiony geograficzne i historyczne Wielkiego Księstwa Litewskiego
w oczach tubylców w XVI - na początku XVII wieku………………………………………. 137
„Litwini” i „Rusini”, „Litwa” i „Rus”…………………………………………………………………… 146
Pierwszy „Białoruski”. Salomon Risiński…………………………………………………………………… 151
Rusini o "Białej Rosji". Koniec XVI - połowa XVII wieku……………………………… 156
Samoświadomość narodowa mieszkańców „Litwy i Białorusi”……………………… 165
Rozdział IV. „Biała Ruś”, „Mała Ruś” i „Wielka Ruś”……………………………….. 176
„Biała Rosja” i „Białorusini” w piśmiennictwie moskiewskim……………………………………….. 176
„Mała Rosja” lub „Mała Rosja”……………………………………………………………………… 183
Biała Rosja w czasie powstania Chmielnickiego…………………………………………………………….. 197
Rozdział V. Czasy pułkowników białoruskich 1654—1667……………………………………….. 203
Białoruski pułkownik Konstantin Pokłoński………………………………………………………. 203
Oficjalne przyjęcie przez cara tytułu „Władcy Białej Rosji”
i polityczne konsekwencje tego posunięcia………………………………………………………………. 214
Białoruscy pułkownicy Iwan Nieczaj i Dzianis Muraszka……………………………………… 219
„Biała Rosja” w czasie wojny moskiewskiej i szwedzkiego „potopu”…………………. 224
Rozdział VI. Wiek po katastrofie……………………………………………………………. 235
Rozdział VII. Biała Rosja – kraj bez historii…………………………………………………………… 257
Zakończenie……………………………………………………………………………………………………………….. 285
Bibliografia……………………………………………………………………………………………………………….. 291
Wykaz skrótów……………………………………………………………………………………………………. 305
Identyfikacja osoby fratris Vaislani z „Opisu ziem”……………………………………… 306
Krewo — Wierch — Ruś Biała………………………………………………………………………………………. 309
Joachim z Flörs, Gog z Krainy Magoga i Białorusi…………………………………………………………….. 316
Korzenie państwowe Republiki Białorusi………………………………………………………………………. 331
Dwie dusze narodu…………………………………………………………………………………………………… 335
III. W europejskiej Sarmacji
Bezowocne wysiłki akademickich historyków……………………………………………………………………… 340
Wczesnośredniowieczne Księstwo Grodzieńskie w Historiografii
ostatnie dwadzieścia lat…………………………………………………………………………………………………… 359
Kraj brzesko-draghiczyński w X-XIII wieku.
w świetle najnowszych badań…………………………………………………………………………….. 371
Fantastyczne Imperium……………………………………………………………………………………………. 380
Studenci z Wielkiego Księstwa Litewskiego przed sądem rektorskim
Uniwersytet Krakowski w latach 1469—1536……………………………………………………….. 387
Palemon. Kody legendy…………………………………………………………………………………………….. 392
Legenda……………………………………………………………………………………………………………………. 392
Pierwszy kod………………………………………………………………………………………………………………. 393
Ważne „przeciwieństwo”……………………………………………………………………………………………. 393
Ręka Gastouta……………………………………………………………………………………………………. 394
Poliamon żył w Turcji……………………………………………………………………………………………………. 396
Geniusz manipulacji…………………………………………………………………………………………… 397
Bajka żmudzka…………………………………………………………………………………………….. 398
Stosunki węgiersko-białoruskie w średniowieczu i na początku ery nowożytnej ………………… 400
Kalman, węgierski „Król Białych Rusinów”……………………………………………………………….. 402
Łajas Wielki w „krainie Białych Rusinów”……………………………………………………………………… 405
Podwójny Krzyż – węgierski symbol białoruskich nacjonalistów?……………………………… 407
Traktat radnicki 1656…………………………………………………………………………………………… 408
Święta Ameryka Węgierska - prawdziwa patronka Grodna?………………………………. 411
Wojny Litwy z Moskwą na początku XVI wieku. jako czynnik zmiany etnicznej
identyfikacja w Europie Wschodniej……………………………………………………………………….. 417
IV. Kształtowanie się współczesnego narodu białoruskiego
Do periodyzacji dziejów Białorusi w epoce modernizacji………………………………………. 430
Z historii Wielkiego Księstwa Litewskiego do historii Białorusi………………………………. 442
Oświecenie białoruskie………………………………………………………………………………………. 449
Związek i białoruski ruch narodowy od połowy XVIII wieku
do połowy XX wieku……………………………………………………………………………………….. 457
Nasz Kościuszko był wspaniały…………………………………………………………………………………………… 469
Narodziny białoruskiej idei narodowej……………………………………………………………………….. 472
Białoruska idea narodowa…………………………………………………………………………………….. 477
Na początku było słowo…………………………………………………………………………………………………… 482
Eugeniusz Mironowicz. Białorusini w Polsce, 1944-1949. Warszawa, 1993. S. 219. ….. 491
Mit literackich nowicjuszy……………………………………………………………………………. 495
Rozmowa „starszego kościelnego Janki” z „Jaskiem, ziemianinem spod Wilna” …………. 501
Opowiadania w dialekcie białoruskim………………………………………………………………………… 507
Kim byli nasi najstarsi dziadkowie i jaki był ich los przed Unią?………………. 507
Czy dobrze zrobiliśmy opuszczając Unię?……………………………………………………………… 511
Wielki błąd naszych Białorusinów……………………………………………………………….. 513
Rozmowa na cmentarzu sołtysa Janka z jego bratem Chwedosemem………………………… 514
Bajka nie jest bajką, nie była, ale zdarza się……………………………………. 516
W Wajskowej w 200. rocznicę urodzin Plakida Jankowskiego……………………… 518
Nacjonalizm i „zachodni rusizm”. Lokalność zideologizowana………………………………. 521
Mit „miejscowych”………………………………………………………………………………………………. 525
Kwestia białoruska w okresie „wiosny posevastopolskiej”
i powstanie 1863-1864………………………………………………………………………………. 534
Powstanie 1863-1864. na Białorusi w kontekście polityki międzynarodowej
Sprawa pułkownika Aleksandra Lyankiewicza „Landera”………………………………………. 540
Rebelianci,
partyzanci……………………………………………………………………………………………
545
Narodowość Macieja Buraczka……………………………………………………………………………… 547
Herman Breger, Khatsiukhova: Historia małej osady,
wyd. „Białoruski księgozbiór”. Mińsk, 2001, s. 240………………………………………………………… 551
Hipolit Kraskowski — pisarz „zachodnioruski” z Białostocczyzny……………………… 552
Kraskovian, czyli wieczorne rozmowy na plebanii w Dubiczach-Cerkownem
na początku XX wieku…………………………………………………………………………………………….. 554
Uchodźca …………………………………………………………………………………………………………………. 556
Radziwiłł z Zawiszy (Krasińska) Maria Magdalena (1861—1945) ………………………….. 557
Jerzy Turonek, Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi, Warszawa 1992,
Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”, Instytut Historii PAN, ss. 160……………… 560
Białorusini
i masoni……………………………………………………………………………………………………..
564
Białoruscy politycy i protestanci. ……………………………………………………………………… 569
Dzieci z Plutich………………………………………………………………………………………………………………. 573
Generacja,
którego
nie stał się……………………………………………………………………………………………
575
Jak profesor Soudal odkrył Amerykę……………………………………………………………………………….. 577
Wrzesień Niezgody……………………………………………………………………………………………………. 579
Jan Zaprudnik, Białoruś: na rozdrożu historii, Boulder —
San Francisco - Oksford 1993. ………………………………………………………………………….. 581
Historia Białorusi w demografii…………………………………………………………………………………………….. 583
Mikołaj Jermalowicz (1921—2000)……………………………………………………………………………….. 586
Państwo Białoruś istnieje od XVI wieku……………………………………………………………………….. 588
Los narodu nie może zależeć od jednej osoby……………………………………………………… 596
Mój ranking narodów europejskich na początku XXI wieku……………………………… 599
V. Cywilizacja i geopolityka
Nacjonalizm białoruski i zderzenie cywilizacji…………………………………………………………….. 620
Huntington, sprawdzony w czasie. Białoruś i kraje postsowieckie
w konflikcie cywilizacji…………………………………………………………………………………………….. 628
Turan polski: Białoruś, Litwa i Ukraina w ujęciu Feliksa Konecznego………………. 634
Geopolityka prawosławia…………………………………………………………………………………………….. 650
Białorusko-polska granica państwowa w świetle teorii cywilizacyjnych………………… 652
Długi powrót do Połocka……………………………………………………………………………………………. 668
Wskaźnik nominalny …………………………………………………………………………………………………………. 672
Indeks geograficzny ………………………………………………………………………………………………… 699