Białoruskie Państwo Wielkie Księstwo Litewskie

Najnowsza książka historyka Mikołaja Jermałowicza – „Państwo Białoruskie Wielkiego Księstwa Litewskiego” – to kluczowy tekst dla białoruskiej myśli historycznej. Autor dowodzi w niej, że Wielkie Księstwo Litewskie było państwem białoruskim, które powstało wokół Nowogrodu, a Litwa, jak podaje, znajdowała się na terytorium współczesnej Białorusi. Praca ta wywołała debatę naukową i przyczyniła się do rozwoju samoświadomości narodowej Białorusinów pod koniec XX wieku.

***

„Państwo Białoruskie: Wielkie Księstwo Litewskie” to ostatnia książka historyka Mikołaja Jermałowicza, która ukazała się po śmierci autora. M. Jermałowicz pracował nad nią do ostatnich dni, wprowadzając wszelkie niezbędne poprawki i uzupełnienia. Według autora, Wielkie Księstwo Litewskie powstało po podboju Litwy przez najemnego księcia Mendoga, który został przyjęty na „służbę” w Nowogródku. Sama Litwa znajdowała się na terytorium współczesnej Białorusi. Dlatego Wielkie Księstwo Litewskie nazywane jest państwem białoruskim. Hipoteza Mikołaja Jermałowicza, błędna z dzisiejszego punktu widzenia, odegrała znaczącą rolę pod koniec lat 80. i na początku lat 90. Autor wykazał, że terytorium Litwy kronikarskiej nie jest tożsame z terytorium współczesnej Republiki Litewskiej. M. Jermałowicz zwrócił uwagę na fakt, że powstanie i istnienie Wielkiego Księstwa Litewskiego nie sprowadzało się do planu zawłaszczenia przez litewskich feudałów osłabionych ziem wschodniosłowiańskich. M. Jermałowicz konsekwentnie wskazywał na zagrożenia dla istnienia Wielkiego Księstwa Litewskiego, zarówno ze Wschodu, jak i z Zachodu. Dzieła Mikołaja Jermałowicza przyczyniły się do ożywienia zarówno dyskusji naukowej w naukach historycznych, jak i do świadomości społecznej Białorusinów.